ALLES IS VERRUKKELIJK AAN EMILIA GALOTTI

Gezien 27 januari, Toneelschuur Haarlem

De doordringbare wanden nodigen uit om in spanning af te wachten wat gaat komen en prikkelen tegelijkertijd om erachter te gluren. Soms krijgen we een inkijkje, als in een etalage die extra uitgelicht wordt, zodra de prins op zijn enigszins verwende toon spreekt over mensen die hem bezighouden. Graaf Appiani bijvoorbeeld die op het punt staat te trouwen met Emilia Galotti. De prins kan het niet geloven. Hij is te laat. Hij had eerder actie moeten ondernemen. Hij houdt namelijk al tijden van haar, zij is het die hij voor perfect houdt. Markies Marinelli voorziet de prins van advies om Emilia alsnog voor zich te kunnen winnen. Dat de prins zijn zin krijgt mag duidelijk zijn. Dat krijgt hij namelijk altijd.

Emilia Galotti is een ode aan de zelfbeschikking. ‘Ik moet nog zien wie me vasthoudt, wie me dwingt-wie de mens is die een mens kan dwingen.’ Als in een snoepwinkel kiest de prins wie hij het liefst wil en wie hem niet meer smaakt. Gravin Orsina wordt afgedankt, Emilia is de volgende prooi, tot afschuw van haar vader. De moeder van Emilia speelt daarin een dubbel spel. Het lijkt alsof zij de aandacht van de prins voor haar Emilia toejuicht, wat op weerstand stuit van haar man, de rechtschapen Odoardo Galotti. Om die reden houdt ze dat verborgen voor hem, hoewel ze de manier waarop de prins Emilia voor zich wil winnen verafschuwt, maar haar dochter toch weer alleen laat in het lustslot. Een geestig hysterische, tegenstrijdige karakterschets van een moeder die uiteindelijk het beste voor haar kind wil, door Hannah van Lunteren, prachtig tegen gekleurd door Sieger Sloot. De prins, door Jip van den Dool, is een jongetje, een man en een aristocraat die deze zijnsvormen niet goed kan verenigen in een persoon. Hij laat zich meeslepen door Marinelli in een complot en denkt dat zijn status voldoende is Emilia voor zich te winnen. De prins heeft totaal geen realiteitszin, opgejaagd en verblind door de onschuld van Emilia. Die schakeringen laat van den Dool gedetailleerd in zijn fysiek en mimiek zien. Marinelli is de strateeg, hij zet het plan uit om de prins te behagen. Vanja Rukavina speelt deze Marinelli uiterst geslepen en zeer alert. Ten koste van de zachtaardige graaf Appiani, door Harm Duco Schut. Gravin Orsina voortreffelijk geestig gespeeld door Keja Klaasje Kwestro laat met haar spot de tragiek van de prins en de gehele voorstelling zien. Zij is onze spiegel.

De toneelklassieker Emilia Galotti, geschreven in 1772 door Gotthold Ephraim Lessing is duizelingwekkend actueel door het grote thema zelfbeschikking. De onschuld heeft te lijden onder macht en corruptie. De regie van Maren E. Bjorseth met al zijn verwijzingen naar oude tijden laat het heden regeren. Het frisse, zoetige toneelbeeld draait me een rad voor ogen. In die ogenschijnlijke openheid en lichtheid is veel verborgen wat fasegewijs onthuld wordt. Het wit op de gezichten van de acteurs geeft me de indruk van marionetten die niet meer zelf kunnen nadenken, gehinderd door opgelegde denkbeelden. De onschuld van Emilia wordt bewaakt en misbruikt en zij zelf is onbewust van haar invloed op anderen. Toch blijkt dat ze meer is dan alleen wat anderen van haar maken en is ze uitgegroeid tot een zelfbewuste jonge vrouw die exact voelt wat goed en kwaad is. Diewertje Dir is meeslepend onschuldig en verleidelijk in de titelrol. Zoals de prins kiest waar hij op dat moment zin in heeft, zo wil ik alleen maar meer van alles. In deze snoepwinkel van Emilia Galotti is alles verrukkelijk. Het spannende decor, de bewerking van de tekst, en vooral het grootse spel van deze jonge cast.

https://tga.nl/voorstellingen/emilia-galotti/speellijst

https://tga.nl/voorstellingen/emilia-galotti?gclid=CNf1ss6t59ECFW0R0wodA-kDUg

SNEEUW VAN NTGENT IS EEN MAGISTRAAL UITGESPEELDE ZOEKTOCHT

Gezien, 13 januari Stadsschouwburg Amsterdam

We zien een schrijver Orhan, die de gangen na gaat van zijn vriend Ka om erachter te komen wat er precies in zijn laatste dagen is gebeurd. Hij zegt een biografie over zijn vriend te willen schrijven. Hij is tevens op zoek naar de liefde, de liefde die zijn vriend Ka had. Hij komt terecht in een zeer complexe wirwar van politieke, religieuze en persoonlijke belangen in het dorpje Kars in Turkije. Luc Perceval bewerkt en regisseert Sneeuw naar de gelijknamige roman, geschreven door Orhan Pamuk. De ongrijpbaarheid en ondoordringbaarheid van de verstrengelde belangen maakt deze voorstelling tot een virtuoos meesterwerk met zoveel lagen dat de kern onzichtbaar blijft. Als kijker zit ik achterover in mijn stoel gedrukt met de hersenen op overdrive de vragen te verwerken die de voorstelling oproept.

De vriend van Ka, gespeeld door Pierre Bokma, gaat op zoek naar momenten in het leven van Ka die aanleiding zouden kunnen zijn voor zijn onfortuinlijke dood. Bokma rijgt de tijd aaneen door de vertellende vorm, in de verstilling van zijn spel tovert hij het personage Ka tevoorschijn en bevinden we ons in het verleden van Ka. Het vertellende karakter verdwijnt niet, maar blijft in de vorm van innerlijke dialogen bestaan. We zien, voelen en ruiken wie Ka is en hoe hij zich tussen de verschillende belangen beweegt. Ka doet onderzoek naar de golf van zelfdodingen onder jonge moslimvrouwen in de stad Kars. Tevens hoopt hij Ipek te vinden, een oude liefde uit zijn jeugdjaren, gespeeld door Els Dottermans. Bokma speelt Ka naïef en vertrouwenswaardig waardoor hij me het gevoel geeft verschillende belangen te kunnen verbinden. Hij zit in het complot voor een politieke coup, tijdens een theatervoorstelling, waar de zus van Ipek bij betrokken is. Hij heeft contact met Indigo, een gezochte islamitisch terrorist en een sjeik Saadettin waar hij uitspreekt tussen de Westerse en Oosterse cultuur gevangen te zitten. Hij nodigt Ipek uit mee te gaan naar zijn thuis, in Frankfurt.

De enscenering met zijn verschillende kleuren doet me denken aan de divers gekleurde stemmen van mensen waarbij nuancering ver te zoeken is. Misschien is het Ka die de nuancering brengt. Er wordt verwezen naar de lokale verkiezingen die op dat moment in het dorp gehouden worden. Maar het zijn niet alleen de politieke kleuren, ook de persoonlijke stem waaruit liefde blijkt of verlangen. De kleuren steken af door de sneeuw die voortdurend valt (niet letterlijk). De zwarte hond die een keer genoemd wordt vertegenwoordigd de schaduw. Door de felheid van de kleuren is die schaduw meer aanwezig. We moeten ons geen rad voor ogen laten draaien. Achter de lappen gebeurt steeds weer iets anders wat aan het oog onttrokken wordt en waar Ka ook geen grip op krijgt.

Het wit van de sneeuw en het wit van de sluier geeft de onschuld weer die verloren gaat doordat collectief religieuze of politieke bewegingen strijden om voorrang. Het individu kan zijn innerlijke strijd tussen eigen rede, denkbeelden en gevoel amper voeren. De Oosterse en Westerse waarden die onverenigbaar lijken en waartussen Ka gevangen zit, waarbinnen hij oprecht op zoek gaat naar zijn vorm. Bokma en Dottermans doen dit op een ontroerende, invoelbare manier. Alle andere acteurs tillen hen op door het belang wat zij vertegenwoordigen op een krachtige manier te behartigen. De zangeres Melike Tarhan geeft de voorstelling een extra paar vleugels.

https://www.ntgent.be/nl/productie/sneeuw

DE ABSOLUTE LIEFDE ALS BEPROEVING IN LA MUSICA 2 DOOR THEATER UTRECHT

Gezien 5 januari Toneelschuur Haarlem

Een man en een vrouw, Michel en Anne-Marie, zijn al jaren uit elkaar en vandaag wordt definitief de scheiding uitgesproken. Ze ontmoeten elkaar in de lobby van het hotel waar ze vroeger een aantal maanden hebben gewoond. Peter Blok en Ariane Schluter spelen deze geliefden, want dat zijn ze nog steeds, hartstochtelijk intens alsof ze nog maar heel kort uit elkaar zijn om dan weer in een kilte terecht te komen die inzicht geeft in de hel die hun huwelijk was. ‘Definitiever dan deze breuk is niets ooit geweest.’ ‘Definitiever dan de dood?’ vraagt Michel. De angst dat deze vrouw definitief uit zijn leven zal zijn is onverdraaglijk, maar de scheiding is onvermijdelijk, nodig om elkaar echt te kunnen zien.

Regisseur Thibaud Delpeut brengt deze tekst van Marguerite Duras samen met de doortastende muziek van componist Wilbert Bulsink en het Rosa Ensemble. De eerste samenwerking in Crave staat me nog helder voor de geest. Nu proef ik weer de kracht van twee losse entiteiten, muziek en tekst, die eenzelfde verhaal ten gehore brengen. Ze vullen elkaar daarin niet alleen aan, ze voegen toe, tillen elkaar op en verhevigen elkaars stilte. De absolute liefde in al zijn helderheid is tegelijkertijd verwarrend, verblindend en destructief tot er niets meer overblijft. De enige uitweg is elkaar loslaten, maar wat blijft er dan over van het individu? De begeerte, het verlangen en de hunkering naar die ander om weer heel te worden. Dat is wat ik voel en zie in die hotellobby ergens in een hotel in Frankrijk. Blok en Schluter trekken me direct die relatie in en het Rosa Ensemble laat me voelen hoe snijdend de pijn nog is. Juist daardoor wordt de grootsheid van hun liefde zichtbaar en wil ik dat ze nooit meer uit elkaar gaan. Tegelijkertijd weet ik dat dat het enige is wat moet gebeuren.

De regies van Delpeut zijn voor mij aanraakbaar en dichtbij en tegelijkertijd werken ze vervreemdend. Ze brengen me van mijn stuk. Delpeut laat zien wat we niet willen zien en waar we omheen draaien, en juist dat waar we niet omheen kunnen. Wie zijn we? Wie willen we zijn? Aan welke verwachtingen voldoe je tegen wil en dank? Zo komen er een legio vragen in me op. In de voorstelling La Musica 2 zie je twee acteurs die weinig hoeven te doen om te verleiden. Blok en Schluter zijn intense spelers zonder dat het er zo uitziet en beiden hebben een ontnuchterende humor die direct verbindt waardoor het weer moeilijker wordt om los te laten.

http://www.theaterutrecht.nl/voorstellingen/la-musica